سیتوپاتولوژی
سیتوپاتولوژی بر پایه شناسایی میکروسکوپیک سلول‌های جداگانه و آزمایش سلولی در نمونه های گرفته شده از بافت های مشکوک به ناهنجاری می باشد.
این شناسایی می تواند اطلاعات تشخیصی شامل بررسی سرطان و تغییرات پیش سرطانی را برای پزشک بالینی فراهم کند.
سیتودیاگنوزیس نه تنها برای بررسی ادرار و خلط بلکه برای مایعات مغزی – نخاعی (CSF) و سروز شامل پریکارد (مایع اطراف قلب)، مایع پلور (اطراف ریه ها)، مایع آسیت (از فضای داخلی شکم) و تست پاپ اسمیر از دهانه رحم استفاده می شود، که به عنوان روشی ساده و سریع و اقتصادی در نظر گرفته می شود و اطلاعاتی را قبل از تشخیص بافت شناسی ارائه می دهد.
تشخیص فقط به تومور محدود نمی شود و بسیاری از عفونت ها و سایر فرآیندهای بیماری را به خصوص توسط رنگ آمیزی های اختصاصی می توان مطرح کرد. همچنین تکنیک هایی برای افزایش سلول‌های نمونه برداری شده مثل شست و شوی برونش و Brushing موجود است.
تکنیک FNA از اعضای مختلف داخلی از جمله تیروئید به طور شایعی استفاده می شود .
سیتولوژی ادرار :
از بررسی‌های آزمایش سیتولوژی ادرار می‌توان برای تشخیص سرطان مثانه و همچنین بیماری های عفونی استفاده کرد.
روش نمونه گیری:
دومین ادرار صبحگاهی بین 2-4 ساعت پس از اولین تخلیه بهترین نمونه جهت جمع آوری می باشد.
-نمونه گیری سه نوبته در 3 روز متوالی بیشترین امکان تشخیص را دارد.
-قبل از نمونه گیری تحرک مناسبی وجود داشته باشد مصرف مایعات به میزان کافی توصیه می شود.(نوشیدن 6 لیوان آب تا 3 ساعت قبل از نمونه گیری)
اگر نمونه گیری در منزل انجام می شود داخل ظرف استریل جمع آوری شده و در کمتر از یک ساعت به آزمایشگاه تحویل داده شود.
آزمایش سیتولوژی دهانه رحم(تست پاپ اسمیر):
تست پاپ اسمیر راهکار ساده برای غربالگری وجود سرطان دهانه رحم می باشد در این روش سلول هایی از دهانه رحم جمع آوری شده و به آزمایشگاه فرستاده می شود.
آزمایش پاپ اسمیر می تواند سلول های غیرطبیعی در دهانه رحم (از جمله سلول های سرطانی و سلول هایی که دچار تغییراتی شده اند که خطر ابتلا به این بیماری را افزایش می دهند را نشان دهد. بطور کلی این آزمایش از 21 سالگی توصیه می شود.
نحوه انجام نمونه گیری :
توسط پزشک ابزاری به نام اسپکولوم وارد واژن می شود تا منجر به جداشدن دیواره های واژن شده تا پزشک بتواند دهانه رحم را به راحتی مشاهده کنند.سپس پزشک نمونه هایی از سلول های دهانه رحم را توسط یک برس نرم و یک قاشقک مسطح می گیرد.
آزمایش سیتولوژی مایعات بدن:
یکی از روش های سریع و ارزشمند در تشخیص و مرحله بندی بیماریها، مطالعات سیتوژنتیک مایعات به دست آمده از حفرات سروزی بدن (پلور، پریکارد، پریتوئن) و همچنین CSF و مایع سینویال می باشد.
نحوه جمع آوری نمونه:
مایع از محل موردنظر توسط سرنگ کشیده شده و بصورت مایع در ظرفی به سرعت به بخش پاتولوژی فرستاده می شود چون سلول ها به سرعت تخریب می شوند.اگر امکان حمل سریع نبود باید نمونه را در ظرفی دربسته در یخچال نگهداری کنند و راه دیگر این است که هم حجم نمونه الکل اتانول %50 به نمونه اضافه کنیم.
رنگ آمیزی روتین در سیتولوژی پاپانیکولائو است که برگرفته از نام دکتر پایانیکولائو است زیرا اولین بار در رنگ آمیزی اسمیر دهانه رحم این رنگ را ساخت و استفاده کرد و اولین پاپ اسمیر نیز توسط این فرد تهیه شد.
FNA :
در این روش مایع که از ارگان موردنظر مثل تیروئید کشیده شده به صورت لام کشیده شده فرستاده می شود.
مایع BAL (برونکوآلوئلار لاواژ) به نمونه مایعی گفته می شود که از شستشوی برونش و آلوئل های ریه به دست می آید.
